‘Ilusion of Purity’
Taboes rond mentale ziektes doorbreken door middel van kunst
Onder de noemer van zijn ‘Ilusion of Purity’ project, geeft de nu 29 jarige, in Spanje gestationeerde, geboren Gentenaar, Gerrit De Feyter, speeches aan universiteiten en treedt hij op in zalen met zijn poëzieshow, om zo een eerlijker beeld te geven over het leven met een psychologische aandoening. Want, zelf opgroeiende met mentale stoornissen, kan hij als geen ander getuigen dat de foute stereotypes en de taboes daarrond nog steeds enorm groot zijn. En hij vindt het hoog tijd dat die worden doorbroken.
Zelf lijd je ook aan een mentale ziekte?
Ik heb een milde vorm van autisme (Asperger Syndroom), lijd aan smetvrees en angststoornissen en heb last van klinische depressies. Al van in mijn prille jeugd, beseften mijn ouders dat er iets anders aan me was, in vergelijking met andere kinderen. Contact met leeftijdgenoten interesseerde me niet, mijn boeken waren mijn vrienden. Reisgids na reisgids verslond ik, en ik kon uren naar dezelfde atlas staren. Het weinige sociale contact dat ik had, was met mensen die dezelfde leeftijd als mijn ouders hadden en al een stuk van de wereld hadden gezien. Maar in de jaren 80 was een goede diagnose krijgen niet zo vanzelfsprekend. Mijn ouders deden dan ook enorm veel opzoekwerk, vaak tegen stank voor dank van mensen die vonden dat ze me teveel in bescherming namen, maar zij bleven zoeken naar de juiste oorzaak voor mijn vrij bijzondere gedrag. Uiteindelijk kreeg ik in mijn kindertijd een onofficiële diagnose dat ik licht autistisch was. Aan het einde van mijn tienerjaren werd die eerdere onofficiële diagnose van mild autisme bevestigd en kreeg ik een officiële diagnose van het Asperger Syndroom. Dat is een vorm van autisme waarbij je een normale tot hoge intelligentie hebt, doch problemen hebt met lichaamstaal en spreekwoordelijke of ironische uitspraken, en waar je interesseveld doorgaans zeer beperkt is maar je in die interesses dan ook extreme specialisatie kan ontwikkelen. En na mijn 15e levensjaar ontwikkelde ik ook nog eens een sterke vorm van smetvrees en angststoornissen, en werd mijn leven een enorme strijd. Ik stond dagelijks uren onder de douche en mijn wereld was verdeeld in rein en onrein.
Dan heb je waarschijnlijk een moeilijke jeugd gehad?
Ik groeide op in semi-isolatie, maar ik ervoer dat niet als negatief. Negatief waren eerder de verplichtingen om met andere kinderen om te gaan. En naar school gaan was een erg vervelende ervaring voor me. Familiebezoekjes evenzeer. Mijn enige ietwat zorgeloze jaren waren tussen de 12 en de 15. Nadien beheersten de rituelen rond mijn smetvrees mijn hele leven en, terwijl andere jongens van mijn leeftijd met meisjes omgingen en uitgingen, spendeerde ik mijn tijd bij psychologen en psychiaters.
Ik ben geboren in Gent, maar het merendeel van mijn jeugd groeide ik op in Erpe-Mere, een dorpje nabij Aalst netjes halverwege Gent en Brussel. Maar ik had het geluk in Gent school te lopen, waardoor ik toch elke dag in de stad kwam. Ik ben een stadsmens en ik hou van de drukte die er in een stad heerst, van het multiculturele dat ik in Gent terugvond, en van hoe je in de grote stad anoniem en toch nooit alleen bent. De dorpssfeer van Erpe-Mere, waar iedereen zowat iedereen kende, er vaak mensen over de vloer kwamen en er een meer conservatieve sfeer heerste, ervoer ik als zeer verstikkend. Een groot geluk was dat ik vaak op scholen zat met een zeer hoog aantal allochtone leerlingen. Gezien mijn passie voor andere culturen en mijn fascinatie voor reizen, vond ik het extreem aangenaam en boeiend om op school omringd te zijn door leerlingen van Bosnische, Turkse, Marokkaanse, … afkomst. Desondanks was mijn schooltijd allesbehalve aangenaam, en was het multiculturele karakter van de scholen zowat het enige positieve wat ik uit die tijd onthouden heb.
Ik wil wel benadrukken dat ik, ondanks die toch ongelukkige jeugd, niet met bitterheid achterom kijk. Uiteindelijk draag je je afkomst overal wel mee, en waar je opgroeit bepaalt mede je verdere kijk op het leven. Sommigen groeien op en zien constant voorbeelden rond zich van mensen zoals ze later zelf ook willen zijn. Ik zag vooral mensen rondom mij die leefden op een manier zoals ik zelf absoluut NOOIT wilde leven in de toekomst. Iedereen in dat dorp groeide op in die streek, trouwde met iemand uit de streek , bleef zijn hele leven dichtbij het nest en de familie. Het was alsof ambitie en iets anders nastreven iets negatiefs was. In die zin heeft het mijn reislust en mijn activisme voor mensen die anders dan de massa zijn, misschien nog verder versterkt.
Die ziektes hebben je er wel niet van weerhouden om de wereld rond te reizen?
De passie voor het rondreizen is er eigenlijk altijd al geweest. Ik herinner me hoe ik mezelf als kind van 6 jaar elke dag opsloot in mijn kamer om reisgidsen en atlassen te lezen, starend naar die kleine stipjes op de kaart en wegdromend hoe die plekjes er in het echt zouden uitzien. We spreken dan vaak over enorm obscure, afgelegen en geïsoleerde plekjes zoals Dikson en Tiksi in het Russische poolgebied, Spitsbergen, de kleine dorpjes in het Canadese poolgebied, …. Al van kleins af aan wilde ik weg uit België, puur omdat de aantrekking van andere landen zo groot was. De buitenwereld, verre landen, andere culturen, me verdiepen in de manier van leven van andere mensen in een ver land, trok me altijd al veel meer aan dan mijn eigen land. Dat is nu nog steeds zo. Als ik pakweg een persoon uit Oezbekistan ontmoet, is die fascinatie voor me te verdiepen in dat land en bijhorende cultuur er meteen. Daarom hou ik ook enorm van multiculturele steden en hou ik er van in Arabische, Joodse of Aziatische zalen te komen om er met de mensen te praten over hun land en hun cultuur. De fascinatie voor het Midden Oosten ontwikkelde ik tijdens mijn tienerjaren door het vele contact met Turkse schoolgenoten. Het was dus zeker en vast een lang gekoesterde droom. Reizen en je verdiepen in een andere manier van leven, is en blijft voor mij het mooiste wat er bestaat.
Met zeer veel problemen door aanhoudende dwangstoornissen en depressie, rondde ik mijn middelbare school af in de richting economie-moderne talen. Talen zijn mijn sterkte en boeien me ook, gezien ik al van kleins af aan wilde gaan rondreizen en emigreren. Ik wilde daarna gaan werken, omdat ik het met studeren echt wel had gehad. Om mijn familie te plezieren, begon ik aan een opleiding tolk voor doven en blinden, die ik ook afrondde. Nadien begon ik nog aan een opleiding bibliotheekwezen-informatiemanagement in Leuven, opnieuw om mijn ouders een plezier te doen, nadat ze tijdens mijn jeugd zo behulpzaam waren. Na het behalen van het diploma schrijftolk voor doven en blinden, was de motivatie echter totaal op, en de bibliotheekopleiding kon er mentaal niet meer bij. Ik combineerde de opleiding voor het laatste deel met een job in een callcenter, en dat beviel me veel beter. Ik ging toen ook alleen wonen, in Oostende. De emigratiedroom bleef echter branden en, toen een vriendin van me overwoog te emigreren, besefte ik dat ik voor een kruispunt stond: me settelen in België, nu alles wat op zijn pootjes viel, of het avontuur in het buitenland aangaan, nu ik nog de kans had om me los te maken van België. Toen ik de kans kreeg om als costumer service representative in Dublin te gaan werken, besloot ik om die job te aanvaarden en mijn bibliotheekstudies niet meer af te werken. Ik was toen 22 jaar en ik woonde pas een half jaar alleen. Ik koos de moeilijke weg, maar ik zou de keuze meteen opnieuw maken. Ik heb nu nog altijd het gevoel dat, als ik nog langer had gewacht om te vertrekken naar het buitenland, ik er door routine in België niet meer toe gekomen was. Ik vertrok met weinig voorbereiding en nam een flink risico, maar ik ben echt blij dat ik het gedaan heb. Na die werkervaring in Ierland, volgden nog gelijkaardige jobs en callcenter werk in achtereenvolgens Noord Ierland, Turkije, Duitsland, Tsjechië, nu Spanje. Daar werk ik momenteel bij een firma als collections medewerker. Dat betekent klanten opbellen die hun facturen te laat betalen en hen aansporen tot betaling. Mijn ambities op carrièrevlak zijn zeer nihil, mijn ambitie ligt in de kunstwereld. En ook wel op politiek vlak. Ik ben hier in Catalonië aangesloten bij de EUiA, dat is een coalitie van sociaaldemocraten, communisten en ecologisten. Had ik nu opnieuw voor de keuze gestaan wat ik wilde studeren, had het zeker iets politieks geweest, doch de interesse in politiek is al doende gegroeid door al mijn ervaringen in de landen waar ik heb gewoond.
Op dit ogenblik twijfel ik een beetje tussen het blijven rondzwerven, of me settelen in het Midden Oosten. Ik ben erg graag hier in Spanje, maar ik besef wel dat dit geen eindbestemming is. Ik voel nog steeds die enorme aantrekkingskracht van kleine geïsoleerde pooldorpjes als Resolute (Canada), Nikkel of Dikson (Rusland), van kleine afgelegen eilandjes als Tuvalu of Tonga en van andere culturen zoals in Hong Kong, Cuba, India, … Tegelijk was Turkije voor mij liefde op het eerste gezicht en is terugkeren naar het Midden Oosten iets wat ik ook zeer graag zou doen. Ik studeer nu na de werkuren Hebreeuws, dit om mijn kansen daartoe te verhogen (vooral Turkije en Israël trekken me enorm aan).
En vanwaar komt die passie voor kunst?
De passie voor poëzie kwam er in Belfast, waar al mijn vrienden dichters, muzikanten of kunstenaars waren. Ik was er deel van de kunstscène, en woonde er mijn eerste poëzielezingen bij. Dat inspireerde enorm. Tegelijk ontdekte ik muziek waarvan de teksten echt diepgang hadden en waarin ik mezelf kon herkennen: The Smiths, Echo & The Bunnymen, The God Machine, Sophia, … Ik ervoer hoe krachtig de juiste woorden kunnen zijn om een bepaalde boodschap tot iemand te laten doordringen. In die periode ben ik dan ook gedichten beginnen te schrijven om mijn emoties en depressies te kanaliseren.
Uit die passie voor poëzie is uiteindelijk het ‘Illusion of Purity’ project ontstaan. Wat houdt dat juist in?
De naam van het project verwijst naar mijn strijd met smetvrees, maar bevat ook een korte verwijzing naar het lied “Purity” van The God Machine, dat me helemaal het duwtje in de rug gaf om zelf te gaan optreden. Zoals ik al zei, was ik al in Ierland gedichten beginnen te schrijven om mijn emoties en depressies te kanaliseren. Maar het begin van wat nu ‘Illusion of Purity’ is, was toen ik het lied “Purity” van The God Machine hoorde. Dat lied had zulk een impact op me, dat ik echt het gevoel had dat het tijd was om zelf op het podium te gaan staan en mijn eigen woorden en boodschap te laten weerklinken. Ik begon toen op te treden in open microphone nachten, maar ik wou al snel eigen solo shows doen, waarin ik volledig mijn gang kon gaan op artistiek vlak. Met het doel om via kunst het taboe rond mentale problemen te slopen en een woord van hoop te verspreiden naar andere patiënten. En zo ging de bal aan het rollen.
‘Illusion of Purity’ is dus een artistiek project dat, via directe of introspectieve poëzie, een correct beeld probeert weer te geven van het leven met psychologische problemen. Rond zaken als autisme, depressie, angststoornissen, schizofrenie, borderline, … bestaan zoveel misverstanden, zoveel foute stereotypen. Met mijn poëzie probeer ik die foute stereotypen te vervangen door een eerlijker beeld van het leven met mentale problemen. Ik tracht de gevoelens van iemand met een psychologisch probleem zo oprecht mogelijk weer te geven, zowel de vele dagen dat het leven een echte strijd is, als de gewone verlangens, emoties en dromen die mensen met mentale problemen toch ook hebben. Via mijn poëzie probeer ik dus het taboe rond psychologische aandoeningen te doorbreken. Het is in feite activisme in poëzievorm gegoten.
Tevens tracht ik een soort boodschap mee te geven aan andere mensen met deze problemen: Wees trots op wie je bent en verberg je ware zelf niet, want je hebt niets om beschaamd over te zijn. Veel mensen met deze problemen wordt verteld dat ze maar best zo normaal mogelijk proberen te zijn, want dat het niet mag geweten zijn dat ze een mentaal probleem hebben. Dat is zo onzinnig, dat stigma. Het is niets om beschaamd over te zijn. Vele mensen lijden in stilte vanwege dat stigma en, doordat zij niet openlijk over hun problemen spreken, blijven het taboe en de foute stereotypen in stand. Het is een vicieuze cirkel.
Ik probeer via poëzie en speeches (doorgaans aan leerlingen psychologie of student-leerkrachten die zich bijscholen in omgang met kinderen met problemen) daar tegen te vechten, en ik heb al opgetreden in tal van zalen in Barcelona, alsook speeches gegeven voor studenten aan de universiteit van Barcelona en een hogeschool in Belfast. Momenteel probeer ik een muzikale omkadering voor mijn poëzie te creëren, en optredens in andere steden en landen te versieren.
De roots van het project liggen in Barcelona in die zin dat het project hier vorm kreeg en de eerste optredens hier kwamen. Anderzijds werden sommige gedichten geschreven toen ik nog in Belfast woonde en in de jaren die daarop volgden. Ik wil liever ook geen geografisch adjectief aan het project geven, want ook als ik nog eens van locatie zou veranderen, zal het project gewoon in de nieuwe bestemming voortgezet worden. Het schrikt me zeker niet af om te gaan optreden in pakweg een Arabisch of een Afrikaans land. Het is in die landen dat het juist het hardst nodig is dat iemand tegen die taboemuur gaat stampen. Ik geloof niet dat er plaatsen zijn waar mensen geen oor naar de boodschap zullen hebben. Op zijn minst, zullen de lokale mensen met mentale problemen en hun familieleden luisteren. En zo, stap per stap, breken we die muur verder af.
This article was published on www.viw.be website.
Illusion of Purity 